Motivasyon

Motivasyon kişinin yaptığı iş neticesinde organizasyona faydalı olmasının yanında kendisine de faydalı olmasıdır.

Motivasyon kişinin gönül gücünden maksimum düzeyde yararlanmayı sağlar

MOTİVASYONA BAKIŞ

1. Geleneksel yaklaşım : (homo economicus, rasyonal insan) daha fazla para daha fazla iş
2. Davranışçı ekol : sosyal insan sosyal unsurlar
3. İnsan kaynakları yaklaşımı : birey olarak çalışanların motivasyonu
4. Modern yaklaşımlar : ihtiyaç, süreç ve güçlendirme (bütüncül bakış)

MOTİVASYON TEORİLERİ

1. İhtiyaç odaklı yaklaşımlar

2. Süreç odaklı yaklaşımlar

3. Güçlendirme odaklı yaklaşımlar

İHTİYAÇ ODAKLI YAKLAŞIMLAR

1. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi
2. Herzberg’in iki faktör yaklaşımı
3. McClellan ve Atkinson’un başarı, aidiyet ve güç yaklaşımı

MASLOW

KENDİNİ TAMAMLAMA İHTİYACI

İTİBAR İHTİYACI

AİDİYET İHTİYACI

GÜVENLİK İHTİYACI

FİZYOLOJİK İHTİYAÇLAR

HERZBERG İKİ FAKTÖR YAKLAŞIMI

Dışsal faktörler (hijyen) :Bu faktörlerin eksikliği tatminsizliğe sebep olur ancak varlığı (özellikle belirli bir aşamadan sonra) tatmin edici bir özelliğe sahip değildir.

1. Ücret
2. Çalışma şartları
3. Şirket politikaları
4. Yöneticilerin tutumu ve ilişkiler
5. İş emniyeti istihdam güvencesi

İçsel faktörler (motivasyon) : Bu faktörlerin yokluğu ciddi bir tatminsizliğe sebep olmaz ancak varlığı yüksek bir tatmine sebep olur. Onun için bunlar motive edici faktörlerdir.

1.Bir işi başarıyla tamamlama

2.Takdir edilme, ödüllendirilme

3.Yetki ve sorumluluk alma

4.Statü değişimi, yükselme

MC CLELLAND’IN BAŞARI MOTİFİ

Buna göre esas motive edici faktör başarının kendisidir. Buna paralel üç önemli motivasyon unsuru vardır :

1. Başarma motifi : bu tip insanlar sonuca odaklıdır. Başarı her şeydir.
2. Güç motifi : bu tip insanlar güce sahip olmak ve insanları etkilemek (yönetmek) isterler, lider vasıflıdırlar.
3. Sosyal motif : insanlarla iyi ilişkiler kurma ve çevresini etkili biçimde kullanma eğilimi

SÜREÇ ODAKLI YAKLAŞIMLAR

1. Mübadele (exchange) teorileri
2. Vroom’um tercih beklentisi yaklaşımı
3. Hedef Teorisi

MÜBADELE TEORİLERİ

Kişinin yaptığı, istediği veya umduğu şeylerle elde ettiği şeyler arasındaki fark, kendisini bu farkı ortadan kaldırmak veya azaltmak için hareket etmeye motive eder. Burada dört ana kavram önemlidir : ödül, maliyet, sonuç ve mukayese seviyesidir. İnsanlar kendilerini benzer durumdaki kişilerle mukayese ederler.

TERCİH BEKLENTİSİ (VROOM)

Motivasyon = Beklenti X Araç X İstek (ihtiyaç)

Kişi bu çeşitli alternatifler arasından tercihlerde bulunur. Bu tercihleri beklentinin büyüklüğü, araçların ulaşılabilirliği ve isteğin fazlalığı belirler.

HEDEF TEORİSİ

Hedef teorisine göre motivasyon kişinin seçtiği hedeflerine ne ölçüde vardığı ile ilgilidir. Buna göre kişi tatmin olmayan ihtiyaçlarını tatmin etmek için hedefler seçer ve bu hedefleri gerçekleştirmek için harekete geçer.

GÜÇLENDİRME ODAKLI YAKLAŞIMLAR

1. İş zenginleştirme
2. Rotasyon
3. İş geliştirme
4. Güçlendirme
5. Esnek çalışma

MOTİVASYONU ETKİLEYEN DAVRANIŞLAR

1. POZİTİF DAVRANIŞLAR :

a. Çabanın arttırılması

b. Özdeşleşme (kişinin birilerini örnek alması ve onlara uymaya çalışması, grup psikolojisi

c. Dengeleme (bir alandaki başarısızlığı başka alandaki başarı ile dengeleme)

d. Amacı yeniden saptama

e. Başka faaliyetlerle meşgul olma (aşırı odaklanma hayal kırıklığını arttırabilir)

2. NEGATİF DAVRANIŞLAR :

a. Bahane bulma

b. Suçu başkasına atma

c. Ters tepki verme (sevmediği bir işi çok seviyormuş gibi gözükme)

d. Bilinç altına atma (unutma)

e. Geçmişe dönme (stresli bir işle meşgul olanların çocukça şakalar yapması gibi)

f. Saldırganlık

g. Vazgeçme (ümitsizlik)

YÖNETİM VE MOTİVASYON

1. Bireysel farklılıkları göz önünde bulundurma
2. Doğru işe doğru kişiyi görevlendirme
3. Ulaşılabilir hedefler belirleme
4. Doğru ödüllendirme politikaları uygulama
5. Adil olma
6. Ücretin motivasyondaki etkisini unutma

Davranışları etkilemenin iki yolu vardır : neyin yapılıp yapılmayacağının söylenmesi ve sonuçlarının belirtilmesi (olumlu veya olumsuz) :

1. Olumlu yüreklendirme (havuç gösterme) : kişi bir şey yapar ve istediği, sevdiği bir şey elde eder ve o davranışı artarak devam eder
2. Ceza (sopa gösterme) : kişi bir şey yapar istemediği bir sonuç elde eder ve o davranışı tekrar etmek eğilimi azalır.
3. Görmezden gelme : kişi bir şey yapar hiç tepki almaz…bir süre devam eder sonra o davranışı keser
4. Olumsuz yüreklendirme : kişi bir iş yapar ve istemediği bir durumdan kurtulur böylece o davranışı yapmaya devam eder. (tehdit)