ÖDÜLLENDİRME VE ÜCRET YÖNETİMİ
Ödüllendirme ücretin dışında bir çok hususu içeren bir politikadır.
Ödüllendirme aynı zamanda yönetimin çalışanlara karşı ortaya koyduğu bir anlayış ve davranışlar bütünüdür.
ÖDÜLLENDİRMENİN AMACI
- Çalışanların performansını arttırmak, onları motive etmek
- Çalışanların işe ve işyerine bağlılığını arttırmak
- İşyerinde hakkaniyeti ve adaleti sağlamak
- Kişisel hedefleri kurumsal hedeflere yönlendirmek
- Organizasyon içinde ahengi ve çalışma barışını sağlamak
- Kabiliyetli çalışanları çekebilmek ve işyerinde tutabilmek
- Yasal yükümlülükleri yerine getirmek
ÖDÜL ÇEŞİTLERİ
- Soyut / somut ödüller
- Nakdi (parasal) / gayrı-nakdi (parasal olmayan) ödüller
- Performansa dayalı / aidiyete (üyeliğe) dayalı ödüller
ÖDÜLLER | ||||
SOYUT | SOMUT | |||
FİNANSAL | FİNANSAL OLMAYAN | |||
Performansa Dayalı | aidiyet (içten) | aidiyet (dıştan) | ||
Yönetime katılma | parça/saat başı | hayat standardı artışları (yakacak, vs.) | koruma programları | ofis malzemesi |
serbestlik | komisyona dayalı | emek piyasası düzenlemeleri | çalışılmayan süre için ödeme | park yeri tercihi |
sorumluluk | ek ücret | kara ortak yapma | | görev/kısım tercihi |
cazip işler | prim | hisse verme | | unvan |
kişisel gelişim imkanı | ikramiye | | | sekreter |
iş çeşitliliği | | | | makam otosu |
ÜCRET
Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.
İktisadi anlamda ücret emeğin fiyatıdır.
ÜCRETİN ÖNEMİ
İktisadi bakımdan ücret
Sosyal bakımdan ücret
ÜCRETİN BELİRLENMESİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER
Harici faktörler :
1. emek arzı /talebi
2. piyasa koşulları
3. piyasanın yapısı
4. kamu politikaları (asgari ücret vs.)
5. hayat standardı
Dahili Faktörler :
1. firmanın ücret politikası
2. çalışanların vasıf ve performansı
3. çalışanların mukayeseli durumu
4. diğer firmaların ücret politikaları (özellikle rakiplerin)
5. Sendikaların etkisi
ÜCRETLE İLGİLİ BAZI KAVRAMLAR
Ücret haddi
Ücret geliri
Brüt ücret, net ücret
Gerçek (reel) ücret
Asgari ücret
Ayni ve nakdi ücret
Doğrudan ücret /dolaylı ücret
Temel ücret /parça başı (saat başı) ücret
Maaş : ücret haddi X çalışılan süre
Prim / ikramiye
Sosyal yardım
İŞ DEĞERLEMESİ
İş değerlemesi bir işin mukayeseli değerini ortaya koymak için yapılır
Bu değerlemeye göre ücret hiyerarşisi ve ücret farklılıkları ortaya çıkar
İş değerlemesi bir işle ilgili görevleri sorumlulukları ve işin yapılması için gerekli
vasıfları analiz ederek buna karşılık gelen ücret miktarı bulunur.
İş değerlemesi ortalama performans göz önüne alınarak yapılır ve kişileri değil işleri değerler.
İŞ DEĞERLEMESİ TANIMI
Bir işyerinde mevcut işler arasındaki değer farkını ortaya çıkaran bir karşılaştırma yöntemidir.
Dengeli ve bilimsel (objektif) temellere dayanan bir ücret yapısının kurulmasında kullanılmak üzere işlerin mukayeseli değerini belirlemeye yönelik çalışmalardır.
İŞ DEĞERLEMESİ HANGİ KRİTERLERLE YAPILIR
Her hangi bir kriter aranmaksızın işlerin önem sırası yöneticilerin insiyatifi ile belirlenir.
Vasıf, çaba, performans, sorumluluk, işin zorluk derecesi, gibi kriterlerle belirlenir
İŞ DEĞERLEMESİ YÖNTEMLERİ
- A. (Basit) Sıralama : işleri önem sırasına göre sıralayarak ücret skalasını oluşturma
- B. İkili Karşılaştırma (Sıralama) Yöntemi :
Sıralamanın güvenilirliğini arttırmak ve değerlendiricinin bireysel yargı hatalarını azaltmak için uygulanır.
SIRALAMA YÖNTEMİNDE NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR
İş analizlerinden elde dilen veriler toplanır.
İşler sınıflarına göre ayrı ayrı değerlendirilir
Ücrete esas teşkil edecek kriterler belirlenir
İşler söz konusu kriterlere göre sıralanır
İşlerin sıralamasına uygun ücretler belirlenir
Not : bu süreçte işçi temsilcileri veya çalışanlarla, kısım amirleri ve takım liderleri ile yakın temas kurulmalıdır
2 Sınıflandırma : İşleri müşterek özelliklerine göre sınıflandırma ve buna göre ücretleri belirleme
her sınıf için ayrı iş tanımları ve iş gerekleri kullanılır.
Örnek : Akademik pers, idari pers, hizmetliler
3. Faktör Mukayesesi Yöntemi
Bu yöntem diğerlerine göre daha gelişmiş bir sayısal iş değerleme yöntemidir. Bu yöntemde işler değişik kriterler açısından ayrı ayrı değerlendirilmektedir.
FAKTÖR MUKAYESESİ YÖNTEMİNİN AŞAMALARI
İşlerin incelenmesi ve fakrötlerin belirlenmesi
Anahtar işlerin seçimi ve tanımlanması
Anahtar işlerin faktörlere göre sıralanması
4. Puan Yöntemi : İşler derecelere ve kademelere ayrılarak değerlenir. Bu yöntemde önce anahtar faktörler belirlenir. Daha sonra her bir anahtar faktöre tekabül eden dereceler belirlenir. Daha sonra hem faktörler hem de dereceler tanımlanır.
ÜCRET SİSTEMLERİ
- Bireysel Ücret Sistemleri
- Takım Esaslı Ücret Sistemleri
- Organizasyon Düzeyinde Ücret Sistemleri
- Yöneticilere Yönelik Ücret Sistemleri
BİREYSEL ÜCRET SİSTEMLERİ
- Parça başı /saat başı ücret
- Kıdem esaslı ücret sistemleri
- Liyakate dayalı ücret (primden farkı bir seferlik değil)
- Komisyon esaslı ücret sistemleri
- Performansa dayalı ücret sistemleri
- Vasıf esaslı ücret sistemleri
TAKIM ESASLI ÜCRET SİSTEMLERİ
- Fonksiyonel takımlar (finans, pazarlama vs.)
- Proje takımları
- Özerk takımlar
ORGANİZASYON DÜZEYİNDE ÜCRET SİSTEMLERİ
- Kara ortak yapma
- Hissedar yapma
- Yönetime katılma
YÖNETİCİLERE YÖNELİK ÜCRET SİSTEMLERİ
Kısa vadeli programlar
Uzun vadeli programlar
VAKA 5 : YOGOSHI ELECTRONICS
Yogoshi Electronics elektronik sanayinde Uluslar arası üne sahip bir Japon Firmasıdır. Sezer Bey, söz konusu firmanın Türkiye’de açtığı yeni fabrikanın İKY müdür yardımcısıdır ve İKY müdürü Yokomato’ya bağlı olarak görev yapmaktadır. Yokomato takım esaslı çalışma planını benimseyen bir anlayışı hayata geçirmek istemektedir. Bunun için önce departman yöneticilerinden oluşan bir “Kalite mükemmelliği” ekibi kurulmuştur.
Bu ekip takım çalışmasının yararlarını çalışanlara aktarmakla sorumlu tutulmuştur. Yokomato takım esaslı çalışma modelinin iyice benimsenmesini sağlamak için ücret politikasını da takım esaslı olarak belirlemiştir. Ancak firmada çalışanların çoğunluğunu oluşturan Türk işçiler takım esaslı ücret sisteminden memnun değildir. Sendikanın da bastırmasıyla bu konuda sıkıntılar iyice artmıştır.
Bunun üzerine Yokomato Sezer Bey’den Türk çalışma hayatına daha uygun ancak firmanın ana ilkelerini de dikkate alan bir ücret politikası belirlenmesi konusunda rapor hazırlamasını istemiştir. Bu durumda :
- Siz Sezer Bey’in yerinde olsaydınız nasıl bir ücret politikası benimserdiniz ?
- Uygulama noktasında Sezer Bey’e neler tavsiye ederdiniz ?
0 Comments:
Yorum Gönder
<< Home